Từ Texas đến Tokyo, thời tiết nắng nóng mùa hè năm nay một lần nữa khiến mọi người cảnh giác, làm nổi bật vấn đề ngày càng nghiêm trọng mà hệ thống năng lượng đang phải đối mặt, đó là tình trạng nhiệt độ cực cao đang đe dọa nghiêm trọng đến nguồn cung cấp năng lượng.
Mùa hè năm nay đặc biệt khắc nghiệt, sau đợt nắng nóng vào tháng 6, tháng 7 trở thành tháng nóng nhất từ trước đến nay được ghi nhận trên toàn cầu. Không chỉ nhu cầu điện tăng vọt do sử dụng máy điều hòa và thiết bị làm mát, thời tiết nắng nóng còn gây ra hàng loạt sự cố đóng cửa các nhà máy lọc dầu. Điều này không chỉ khiến giá xăng ở Mỹ giữ ở mức cao, mà còn khiến giá dầu diesel tăng vượt trội so với giá dầu thô.
Dữ liệu từ Macquarie Group cho thấy, nhiệt độ cao khiến cho các nhà máy lọc dầu trên toàn cầu giảm ít nhất 2% lượng dầu được xử lý trong hai tháng này. Mặc dù con số này có vẻ không lớn, nhưng do thiếu đầu tư trong nhiều năm và tình hình căng thẳng cung cấp do xung đột Nga-Ukraine, nhiệt độ nóng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn cung cấp sản phẩm dầu mỏ.
Ben Luckock, đồng chủ tịch phụ trách giao dịch dầu mỏ của Trafigura Group, nhận định, tình trạng thời tiết cực đoan năm nay thực sự là một vấn đề lớn, thời tiết nóng đã gây áp lực cung cấp cho các nhà máy lọc dầu ở châu Âu và Mỹ, và áp lực này khó có thể được giảm bớt trong ngắn hạn.
Công ty tư vấn về ngành công nghiệp FGE dự đoán, lượng dầu thô được xử lý ở châu Âu mùa hè này sẽ giảm 700.000 thùng mỗi ngày so với cùng kỳ năm ngoái. Theo ước tính dựa trên số liệu mới nhất từ Báo cáo Ôn định Năng lượng Thế giới (Statistical Review of World Energy) của BP Plc, con số này chiếm khoảng 6% nguồn cung năng lượng của khu vực.
Trong khi Opec+ hạn chế nguồn cung, nhiệt độ tăng cao đã làm tăng nhu cầu đối với dầu nhiên liệu. Hơn nữa, nhiệt độ cao khiến mực nước tại các tuyến đường thủy quan trọng như sông Rhine và kênh đào Panama giảm xuống, làm tăng chi phí vận chuyển nguồn cung năng lượng. Steve Sawyer, giám đốc phụ trách lọc dầu và kinh doanh sau dầu mỏ của FGE, cho biết, thời tiết cực đoan mùa hè này là một trong những nguyên nhân chính khiến chi phí vận chuyển trên thị trường năng lượng tăng cao và nguồn cung nhiên liệu trở nên khan hiếm.
Serena Huang, chuyên gia phân tích chính tại Vortexa Ltd cho biết, nhiệt độ môi trường tăng cao hạn chế hiệu suất hoạt động của các nhà máy lọc dầu, trong khi đó tình trạng già cỗi của thiết bị càng làm tăng biến động giá nhiên liệu và bất ổn trong hoạt động vận chuyển hàng hải.
Trong khi đó, việc giảm tồn kho đã làm tăng tác động của giá dầu đối với thị trường nhiên liệu, bao gồm cả dầu diesel, với tồn kho sản phẩm dầu mỏ của Mỹ ở gần mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua (hình dưới). Dữ liệu cho thấy, hợp đồng tương lai dầu diesel của Mỹ đã chứng kiến mức chênh lệch giá cao nhất kể từ tháng 3 năm nay, tức là giá của hợp đồng giao ngay cao hơn so với hợp đồng kỳ hạn dài hơn. Và lợi nhuận từ việc sử dụng dầu thô để sản xuất nhiên liệu công nghiệp và làm nhiên liệu sưởi ở Singapore đang ở gần mức cao theo mùa.
Tuy nhiên, không chỉ nhiệt độ cao, mà còn có thời tiết lạnh giá trong những năm gần đây cũng là mối đe dọa cho hoạt động của các nhà máy lọc dầu và giá nhiên liệu. Henning Gloystein, giám đốc về năng lượng, khí hậu và tài nguyên của Eurasia Group, cho biết, biến đổi khí hậu khiến Bắc bán cầu gặp phải nhiều thời tiết mùa đông cực đoan hơn, với tần suất thời tiết lạnh tăng cao đáng kể ở Bắc Á, châu Âu và Bắc Mỹ so với trung bình lịch sử.
Vào cuối tháng 12 năm ngoái, việc sản xuất bị đóng băng của các công ty năng lượng Mỹ là một ví dụ điển hình về việc thời tiết lạnh giá đe dọa nguồn cung năng lượng. Parsley Ong, giám đốc nghiên cứu về năng lượng và hóa chất tại JPMorgan tại châu Á, cho biết, trong giai đoạn đóng băng cuối tháng 12 năm trước, sản lượng hàng ngày của các nhà máy lọc dầu Mỹ giảm khoảng 2 triệu thùng.
Sự gián đoạn sản xuất của các nhà máy lọc dầu do thời tiết cực đoan cho thấy, trong khi thế giới cố gắng thoát khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, cần phải nỗ lực đối phó với mối đe dọa mà thời tiết cực đoan gây ra đối với nguồn cung nhiên liệu hóa thạch.
Frederic Lasserre, giám đốc nghiên cứu và phân tích toàn cầu của Gunvor Group Ltd., nhận xét, việc tồn kho năng lượng thấp và hạn chế nguồn cung khiến thị trường năng lượng trở nên cực kì nhạy cảm với bất kỳ sự cố bất ngờ nào.
